Genel Kültür
Bu içeriği 3 dakikada okuyabilirsiniz.
Günümüzün Yaygın Safsatası: Ad Hominem Nedir?
Argumentum ad hominem veya kısaca ad hominem; bir tartışma sırasında tezi, onu geliştiren kişiyle ilgili bir hale getirerek yapılan safsatadır.
Normal bir tartışma durumunda, kişinin durumunun konuyla bir ilgisi yoktur, önemli olan kişinin savunduğu fikirdir. Bu sebepten ikisi arasında bağ kurmak hatalı bir yaklaşım olmaktadır. Çoğu zaman, karşı çıktığı bir tez karşısında, güçlü bir karşı tez üretemeyen kişiler tarafından kişiliğe saldırma yani hedef alma amacıyla kullanılır. Tartışma esnasında karşı tarafı alt edemediklerinden dolayı, kişiliklerinden veya kişisel özelliklerinden dem vurarak onları alt edebilecekleri düşüncesini barındırırlar. Ancak bu yaklaşım çok yanlıştır. Bu gibi durumlarda yapılan ad hominem, sadece onu yapan kişinin seviyesini düşürür.
Ad hominem, örneklerle ele alındığında malesef hayatın birçok yerinde rastlanılmaktadır. Birçok kişinin savunma mekanizması tarafından, kendini savunmak amacıyla ortaya atılır. Ancak konuyla alakalı olan mantıksal bir geçerliliği yoktur. Ad hominem yapılan güncel olaylara çoğu zaman da siyaset hayatında rastlanılmaktadır. Siyasete girmeden üstü kapalı bir örnek vermek gerekirse:
A: Bu yaptığın çok yanlış, bunu yapmamalısın.
B: Ama sen de çok önceden bunu yapmıştın.
B: Ama sen de çok önceden bunu yapmıştın.
Burada açık ve net bir şekilde ad hominem yapılmıştır. Söz konusu olan olay kişinin önceden yapmış olduğu hatalar değil, şu an söylediği sözlerdir. Yani yapılan bir yanlış, başka bir yanlışı göstererek meşru kılınmaz.
A: Bu yemek sağlıklı değil.
B: Aynı yemeği sen de yiyorsun, bu yüzden böyle bir şey demeye hakkın yok.
B: Aynı yemeği sen de yiyorsun, bu yüzden böyle bir şey demeye hakkın yok.
Bu konuşmada da bariz bir şekilde ad hominem yapılmıştır. A kişisinin söylediği söz, bahsi geçen yiyeceğin sağlıklı olmadığı yönündedir. B kişi ise buna karşılık karşı bir tez sunmak yerine A kişisinin de aynı yiyecekten yediğini söyleyerek bu konu hakkında bir fikir belirtemeyeceğini savunmuştur. Yani B kişisi, kendini savunmakla kalmayıp, bir de A kişisine boş bir saldırı gerçekleştirmiştir. Ad hominem yapmak, tartışmada, kişiye bir şey kaandırmaz. Kişinin yaptığı eylem, söylediği sözün doğruluğunu değiştirmez. Bu duruma biraz yakın anlamla, dilimizde bulunan "dediğimi yap, yaptığımı yapma" deyimi benzerlik gösterebilir.
Ad hominem yapan kişi için durum, her ne kadar rahatsız edici görünse de, en sağlıklı fikirleri üretebilmek için kişinin durumunu değil, sunmuş olduğu argümanın hedef alınması gerekir. Eğer sunmuş olduğu argümanda gerçekten yanılıyorsa, argümanındaki hatalar öne koyulmalıdır, kişinin durumu değil. Tartışılan argümanın hatasını ortaya koymak yerine, argümanı koyan kişiyi almak, sadece ad hominem yapan kişiyi zayıflatmış olur.
Cehalet de kendisini ad hominem ile gösterebilir. Bir kişinin evine hırsız girdiğinde, verilmesi muhtemel en anlamsız tepkilerden biri olan "güvenliği sıkı tutsaydın" tümcesi de, ad hominem kavramının cahillikle birleşmiş halidir. Çünkü tartışılması gereken konu, hırsızın işlediği suçtur; evi soyulan kişinin, ev güvenliğinde açık var mı yok mu tartışması değildir.
Sonuç olarak özetlemek gerekirse; ad hominem safsatalığından kaçmanın gerekliliği iyi kavranmalıdır. Herhangi bir tartışmada, önemli olan fikirlerdir, fikri söyleyen kişi değil. Karşıdaki kişinin konuyla alakalı veya alakasız bir özelliğinin bir önemi yoktur. Eğer tartışma sırasında, karşıdaki kişinin gerçekten hatalı olduğu düşünülüyorsa, ortaya koyduğu argümanda bulunan hataları bulup çıkarmak önemlidir; argümanı değilde kişiyi hedef almak bir safsatalık oluşturur ve belki de, ad hominem yapan kişinin doğru olacak olan fikirlerinin önü kesilebilir.
Bu içeriği MasivaTurk.com sitesini kaynak göstererek kullanabilirsiniz. İçeriklerin; MasivaTurk.com sitesi kaynak gösterilmeden herhangi bir web sayfasında, sosyal
medyada ve görsel basında yayınlanması yasaktır. Ayrıntılı bilgi için Kullanım Koşulları sayfasını okuyabilirsiniz.
16.11.2016
İsim olarak fazla bilinmese de günümüzde çok kullanılıyor. Boşuna zekiler daha az konuşur denmemiş.
Ad hominem davranışlar sergileyen kişilerden uzak durmak gerekir hem kendi sinirinizi optimum seviyede tutmak için hem de karşınızdaki kişiye saldırgan tavır sergilememek için en sağlık olacak tutum olduğunu düşünüyorum.
Bu aralar, bu terimin sıkça kullanıldığını görüyorum. Ad hominem konusunda bu yazıdan fikir sahibi oldum. Dikkatimi çeken 2 kelime ile özetlenmiş.
Kardeşim, blogunda başarılar dilerim…
A: Bu yemek sağlıklı değil. B: Aynı yemeği sen de yiyorsun, bu yüzden böyle bir şey demeye hakkın yok. yani benimki doru seninki yanlış iddiaları olrak algıladım
İlginç bir konu, karşıdaki kişinin gerçekten hatalı olduğu düşünülüyorsa, ortaya koyduğu argümanda bulunan hataları bulup çıkarmak önemlidir; argümanı değilde kişiyi hedef almak bir safsatalık oluşturur, tezine dayanmış.
Özellikle siyaset meydanı ve muadili programlarda sıkça kullanılır. Gündelik hayatta ise uçsuz bucaksız, sonu gelmez ve doğrusu olmayan konular tartışılırken kendisini gösterir.