Evren, Işık Hızından Daha Hızlı mı Genişliyor?

Önerilen Video ▼

Evren, Işık Hızından Daha Hızlı mı Genişliyor?

Evrenbilim ile ilgili en popüler söylentilerden biri de, evrenin ışık hızından daha hızlı genişliyor tanımlamasıdır. Ancak bu cümle biraz eksiktir. Cevaplanmamış, yarım cevaplanmış bir çok soru ve düşünce bırakır. Evren nasıl genişlemektedir? Evrendeki hiçbir hız ışık hızını geçemeyeceğine göre, evrenin genişleme hızı nasıl ışık hızını aşabilir?

Bilinmesi gereken en temel kavramlardan biri, evrenin her noktadan genişlediğidir. Yani bir parfüm gibi tek bir noktadan dışa doğru saçılarak genişlemez. Her noktadan, aynı anda genişler. Bunu ayrıntılı bir şekilde anlatmak için matematikten faydalanacağız. Çünkü uzay konusunda, bazen sözcükler yerine sayılar çok daha anlamlı olabilir.

Evrenin genişlemesinden söz ederken Hubble sabiti adı verilen bir sayıdan faydalanılır. Hubble saibiti, evrenin genişleme hızını verir ve sanıldığı gibi ışık hızından büyük bir sayı değildir. Hatta tam tersine çok küçük bir sayıdır. Fakat buna nasıl bakıldığına bağlı...



Hubble sabiti, 1 megaparsek(yaklaşık 3.26 milyon ışık yılı) uzaklıktaki herhangi bir gök cisminin, evrenin genişlemesinden dolayı bizden, saniyede 68 km hızla uzaklaşacağını söyler. Bir örnekle incelemek gerekirse; Dünya'dan 3,26 milyon ışık yılı uzakta bulunan bir gökada(galaksi) hiçbir harekete sahip değilse, yani Dünya'dan ne uzaklaşıyor ne de yaklaşıyorsa, sırf evrenin genişlemesinden dolayı Dünya'dan saniyede 68 km hızla uzaklaşmaktadır. Aslında herhangi bir hızı yoktur, ancak evren genişlediği için Dünya'dan saniyede 68 km hızla uzaklaşmaktadır.

Bu durum 1 megaparsek uzaklıkta bulunan bir cisim için geçerlidir. 2 megaparsek uzaklıktaki bir cisim içinse, bu değerin tam 2 katı hızla uzaklaşıyor, yani 136 km/saniye. 3 megaparsek için, saniyede 204 km diye katlanarak gidiyor. Yani ne kadar uzak, o kadar daha hızlı uzaklaşma demek.

Bu konuya örnek vermek gerekirse; artık herkesin ezberlediği "şişirilen balon örneği" şu an için en iyi örnek. Bu örnekte; bir balonun üzerine çok sayıda nokta çizilir ve balonu şişirilir. Balonun üzerine çizilen noktalar birbirinden uzaklaşmaya başlayacaktır. Fakat noktaların hepsi, gerçekte hareketsizdir; yalnızca üzerinde durdukları balon şiştiğinden dolayı, balon üzerindeki noktalar hareket ediyormuş gibi görülür. Bunun dışında, birbirine yakın olan noktalar arasındaki mesafe daha yavaş artarken, uzak noktalar ise birbirinden daha hızlı uzaklaşır. Aynı evrende olduğu gibi.



Evren genişlerken aslında gökadalar (gökada kümeleri) hareket etmiyor. Balon örneğinde olduğu gibi, aslında hepsi sabit biçimde duruyor, ancak aralarında bulunan uzay-zaman dokusu genişlediğinden dolayı hareket ediyormuş gibi görünüyorlar. Bu yüzden, "hiçbir şey ışık hızını aşamıyorsa, nasıl oluyor da galaksiler ışık hızından hızlı uzaklaşıyor?" sorusu geçerliliğini yitirmiş oluyor. Çünkü, gökadalar hareket etmiyor, yalnızca "balon şişiyor"... Yani Einstein'ın "evrende hiçbir hız, ışık hızını geçemez" teorisi hâlâ doğrudur.

Hal böyleyken, bir süre sonra evren öyle bir noktaya geliyor ki, artık o noktadaki uzaklaşma hızı ışık hızına eşit oluyor. İşte bu sınıra Hubble Küresi adı verilmiştir. Bu noktadan ötesinde uzaklaşma hızı ışık hızını geçtiğinden dolayı, o noktanın ardındaki hiçbir ışık, Dünya'ya hiçbir zaman ulaşamıyor. İşte bu yüzden "gözlemlenebilir evren" tanımlaması kullanılıyor.

Bu duruma da, koşu bandı üzerinde ilerlemeye çalışmak, örnek verilebilir. Aslında koşu bandındaki kişi yol katediyor, ancak bant onu sürekli geri atıyor. İşte bu noktadan sonrası için evrenin genişleme hızından kaynaklı uzaklaşma, ışık hızından büyüktür denilebilir. Fakat temelde, evrenin genişleme hızı 1 megaparsek(3.26 milyon ışık yılı) başına sadece 68 kilometredir.